Stel, u koopt een t-shirt bij een online winkel. Mag deze winkel u de volgende week ongevraagd hun nieuwsbrief per e-mail sturen? Uw eerste reactie zal waarschijnlijk zijn: nee, natuurlijk niet. Want privacy. Want wetgeving. Het zal u misschien verbazen, maar zoiets is wettelijk wél toegestaan. Hoe dit precies zit, werd afgelopen week uitgelegd door de Consumentenbond tijdens een speciale sessie over online privacy.
Met de aanwezigen werd een quiz gespeeld. Zestien stellingen waarop men met “waar” of “niet waar” kon antwoorden. Het voorbeeld van de webwinkel met de ongevraagde nieuwsbrief was er een van. Andere vragen gingen over sterke wachtwoorden en over de gevolgen van de AVG die per 25 mei officieel in werking treedt. Het was een verfrissende manier om misverstanden recht te zetten en broodje-aap verhalen te ontkrachten.
Afgezien van de winnaar (15 van de 16 goed!) scoorden de meeste aanwezigen beneden de maat. Men was al blij als de helft van de vragen goed was beantwoord. Jemig, bedacht ik me. En dit zijn nog de mensen die actief op zoek gaan naar dit soort informatie!
Nu hoor ik u denken. Waarom is dit een taak voor de Consumentenbond? Dit is toch meer iets voor de overheid?
Dat dacht ik tot voor kort ook. Maar wie kijkt naar de mislukte ICT-projecten en het recente gestuntel met de sleepwet, snapt dat dit niet een rol voor de politiek is.
En partijen als Bits of Freedom dan? Ja, geweldige club. Maar die hebben hun handen vol aan het scherp houden van de overheid. Het bedrijfsleven kunnen ze er zo maar bij hebben. Hetzelfde geldt voor de Autoriteit Persoonsgegevens. De club van Aleid Wolfsen doet belangrijk werk, maar sinds 2017 structureel onderbemand.
Bij wie kan een consument klagen als-ie zich gediscrimineerd voelt door een algoritme? Waar kan een klant terecht als hij de dupe wordt van zijn eigen data?
Dit soort vragen waren voor mij aanleiding om toe te treden tot de raad van toezicht van de Consumentenbond. Immers, door de digitalisering weten consumenten steeds meer over bedrijven. Dat heeft ervoor gezorgd dat de bond snel en adequaat heeft kunnen optreden wanneer bedrijven er een potje van maakten. Maar andersom, weten bedrijven ook steeds meer over consumenten. Als de taak van de bond dan is om op te komen voor de belangen van zijn leden (en daarmee voor alle consumenten in Nederland), horen belangen in het digitale domein daar ook bij.
Bedrijven als Google en Facebook hebben een leger aan lobbyisten in Brussel en kunnen rekenen op de inzet van de grootste pr-bureaus in de wereld. Wie vertegenwoordigt de digitale Jan met de Pet? De Consumentenbond is een onafhankelijke organisatie, niet gesubsidieerd door de overheid. Met zo’n 450.000 leden is de vereniging regionaal georganiseerd en nationaal vertegenwoordigd. Het is een oplossing uit de polder om tegengewicht te kunnen bieden aan tech-reuzen.
En de bond is niet bang om zijn tanden te laten zijn. Via de rechter wil de Consumentenbond bijvoorbeeld Samsung dwingen zijn smartphones langer en vaker van updates te voorzien. Een eerlijk en veilig internet is de moeite waard om voor te knokken. Ik had niet gedacht dat ik het ooit zou schrijven. Maar toch: consumenten, verenigt u!